ekonomiczne

Bilans sektora bankowego to zapis wszystkich aktywów finansowych i pasywów finansowych, a także innych aktywów i pasywów posiadanych w danym momencie przez system bankowy.

System bankowy tworzą banki komercyjne, banki spółdzielcze i bank centralny. Każdy bank ma obowiązek sporządzania bilansu, czyli zestawienia po jednej stronie swoich aktywów finansowych (np. udzielonych kredytów), a po drugiej stronie swoich zobowiązań (np. przyjętych depozytów). Inaczej rzecz biorąc tego, co bank ma i tego, co jest winien. Różnicę między sumą aktywów i zobowiązań (pasywów) stanowi kapitał własny banku – czyli te środki, które zainwestowali w niego właściciele.

Bilans skonsolidowany sektora bankowego jest zbiorczym zestawieniem aktywów i pasywów banków komercyjnych i banku centralnego wobec instytucji i osób spoza tego sektora. Tym samym są eliminowane wzajemne zobowiązania między bankami a bankiem centralnym – znoszą się one nawzajem (to tak jakby sporządzić bilans aktywów i zobowiązań rodziny wobec świata: nie uwzględnia się w nich faktu, że córka jest winna ojcu 10 zł, które jest aktywem finansowym z punktu widzenia ojca, gdyż nie dotyczy to świata zewnętrznego). W odniesieniu do sektora bankowego, nie uwzględnia się np. depozytów złożonych w banku centralnym przez banki komercyjne. Wzajemnie znoszą się także depozyty między bankami.

Bilans sektora bankowego jest podstawą do ustalenia, ile pieniędzy znajduje się w gospodarce, a więc podstawową informacją potrzebną do prowadzenia polityki pieniężnej.

Bank centralny pełni kontrolę nad podażą pieniądza. Narzędzia, którymi się w tym posługuje to:

·       stopa rezerw obowiązkowych (im mniejsza, tym większe są możliwości kredytowe banków komercyjnych – większa podaż pieniądza na rynku),

·       stopa redyskontowa (im wyższa tym wyższe koszty zaciągnięcia kredytu – spada podaż pieniądza na rynku),

·       operacje otwartego rynku (Bank Centralny kupuje lub sprzedaje papiery wartościowe; gdy skupuje weksle skarbowe zwiększa podaż pieniądza na rynku).

BC może prowadzić dwie polityki: ekspansywną (zwiększa się podaż pieniądza) i restrykcyjną (zmniejsza się płynność banków i ogranicza podaż pieniądza).

 

16.  Baza monetarna i mnożnik pieniężny. Proces mnożnikowej kreacji pieniądza (notatki Kiedra)

Baza monetarna – suma pieniędzy w rękach ludzi i rezerwy banków; M0

Mnożnik pieniężny – powiązanie bazy monetarnej z szerszymi agregatami pieniężnymi (M1, M2 lub innymi)

Bank centralny ma bezpośredni wpływ na ilość gotówki w obiegu oraz na poziom rezerw banków komercyjnych. Suma H=G+RB (G-gotówka, RB-rezerwy bankowe, H-M0; high powered money).

Suma M=G+D – podaż (zasób pieniądza)

Banki komercyjne powiększają zasób pieniądza M pożyczając wielokrotnie te same pieniądze różnym podmiotom.

 - mnożnik pieniężny (mnożnik bazy monetarnej), gdzie: re=(RB/D); cu=(G/D)

Określenie mnożnik bazy monetarnej bierze się stąd, że określa on związek między zmianami bazy monetarnej H (co leży w gestii banku centralnego), a zmianami całkowitej podaży pieniądza M, za które odpowiada cały system bankowy.

m=M/H0, gdzie M-podaż pieniądza; H0-Baza monetarna

Zależność: Im większa baza monetarna i im wyższy mnożnik, tym większa podaż pieniądza;

 

17.  Rynek produktu i rynek pieniądza w modelu IS-LM

Krzywa IS przedstawia takie kombinacje na rynku realnego PKB i stopy procentowej, które zapewniają równowagę na rynku dóbr przy danym poziomie cen. Krzywa ta ma nachylenie ujemne, ponieważ wzrost stopy procentowej zmniejsza wydatki na konsumpcje i inwestycje.

Zakładamy, że gospodarka jest zamknięta (nie ma wymiany z zagranicą- eksportu i importu).

Równowaga, którą opisuje krzywa zachodzi wtedy, gdy zagregowany popyt jest równy produkcji. Ową zależność można przedstawić graficznie i algebraicznie.

 

Własności krzywej IS:

·       Krzywa IS jest nachylona ujemnie i biegnie ku dołowi.

·       Wyższa stopa procentowa zmniejsza inwestycje, przez co PKB spada (w wyniku procesu mnożnikowego). Nachylenie krzywej zależy więc od parametrów znajdujących się w mnożniku, czyli: skłonności do konsumpcji b oraz stopy opodatkowania t. Nie wolno również zapominać o wrażliwości inwestycji d na zmianę stóp procentowych.

·       Ruch po krzywej jest najczęściej skutkiem zmiany stopy procentowej. Np. w wyniku obniżki stóp procentowych tanieją kredyty, wzrasta popyt globalny, inwestycje i dochody ludzi zatrudnionych w produkcji inwestycyjnej. W rezultacie powoduje to wzrost produkcji.

·       W wyniku spadku stopy procentowej z i1 do i2 wzrasta dochód z Y1 do Y2.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

i

Y

i1     i2

Y1                Y2

B

A

IS

Krzywa LM pokazuje dodatnią zależność między realnym PKB, a stopą procentową dla danej realnej podaży pieniądza. Nachylenie krzywej LM jest dodatnie. Wzrost stopy procentowej zmniejsza popyt na pieniądz, PKB musi więc wzrosnąć, by zwiększyć go ponownie.

 

Wyraża równowagę między popytem na pieniądz Md i podaż pieniądza Ms. Pokazuje możliwe kombinacje między stopą procentową a dochodem określające popyt na pieniądz, przy stałej podaży pieniądza i niezmiennych cenach.

 

Własności krzywej LM:

·       Krzywa LM jest nachylona dodatnio i biegnie ku górze

·       Wzrost PKB zwiększa popyt na pieniądz, co powoduje przesunięcie krzywej popytu na prawo. W rezultacie rosną stopy procentowe przy stałej podaży pieniądza. Wielkość zmiany zależy od siły reakcji popytu na pieniądz na zmianę dochodu oraz stopy procentowej

·       Gdy rośnie produkcja to rośnie popyt transakcyjny ponieważ większa ilość pieniądza jest niezbędna do obsługi większej ilości transakcji

·       Wzrost produkcji z Y1 do Y2 powoduje wzrost stopy procentowej i przesunięcie punktu równowagi

R

R2     R1

Y

Y1                                    Y2

B

A

LM

Model równowagi IS-LM:

 

Y

R

LM

IS

Dla ustalonych wartości istnieje tylko jedna kombinacja PKB i stopy procentowej, dla której oba rynki są jednocześnie w równowadze.                                    

 

 

           

 

 

 

Rysunek.  Krzywa IS i LM

 

 

18.  Polityka pieniężna i budżetowa w modelu IS– LM: determinanty skuteczności i mechanizmy transmisji

Polityka pieniężna(monetarna)- systematyczne działania mające na celu zapewnienie stabilności cen. Politykę pieniężną państwa prowadzi bank centralny lub inna instytucja rządowa upoważniona do realizacji tej funkcji. Oddziałuje ona na poziom podaży pieniądza oraz na kursy walutowe.

Polityka budżetowa- polega na regulacji wysokości oraz proporcji dochodów i wydatków budżetowych. Obejmuje politykę podatkową oraz politykę wydatków budżetowych. 

 

Polityka jest skuteczna jeśli odniesie efekt, który zamierzała po zastosowaniu odpowiednich narzędzi.

Do fiskalnych narządzi zaliczmy: sterowanie wydatkami rządowymi i wielkością podatków, zaś do pieniężnych - sterowanie podażą pieniądza. Ustalenie względnej skuteczności obu polityk zależy od dwóch kwestii: wrażliwości popytu inwestycyjnego oraz wrażliwość popytu na pieniądz na stopy procentowe.

Warunki skuteczności polityki fiskalnej:

·       Ekspansywna polityka fiskalna ma duży wpływ na popyt jeśli stopy procentowe niewiele wzrastają lub mają niewielki wpływ na inwestycje

o   Dla innych warunków niezmienionych polityka fiskalna jest skuteczna, gdy wrażliwość inwestycji na zmianę stóp procentowych jest mała (stroma krzywa IS). Wtedy wzrost stopy procentowej wywołany wzrostem produkcji prowadzi do niewielkiej redukcji popytu inwestycyjnego

o   Dla innych warunków niezmienionych polityka fiskalna jest skuteczna, gdy wrażliwość popytu spekulacyjnego na stopę procentową jest duża (płaska krzywa LM). Wtedy do zrównoważenia rynku pieniężnego wystarcza nieduża zmiana stopy procentowej. Mała zmiana stopy procentowej wywołuje niewielkie zmiany w popycie inwestycyjnym

 

 

IS (stroma)

LM

R

Y

IS

LM (płaska)

R

Y

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Warunki skuteczności polityki pieniężnej:

·       Ekspansywna polityka pieniężna będzie skuteczna, gdy stopy procentowe będą się obniżać istotnie co pobudzi inwestycje.

o    Dla innych warunków niezmienionych polityka pieniężna jest skuteczna, gdy wrażliwość inwestycji na zmianę stóp procentowych  jest duża  (płaska krzywa IS). Wtedy zmiana stopy procentowej wywołana zmianą podaży pieniądza prowadzi do znaczącej zmiany popytu inwestycyjnego.

o    Dla innych warunków niezmienionych polityka pieniężna jest skuteczna, gdy wrażliwość popytu spekulacyjnego na stopę procentowa  jest mała (stroma krzywa LM). Oznacza to, iż do zrównoważenia rynku pieniężnego potrzeba dużych zmian stopy procentowej. Duże zmiany stopy procentowej wywołują znaczące zmiany w popycie inwestycyjnym.

 

 

 

 

IS (płaska)

LM

R

Y

IS (płaska)

LM (stroma)

R

Y

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Mechanizm transmisji polityki fiskalnej

1.     Wzrastają wydatki rządowe z G0 do G1. Ustanawia się nowy punkt równowagi B między popytem globalnym a dochodem.

2.     Dzięki wzrostowi wydatków rządowych rośnie dochód z Y0 do Y1, co umożliwi lepsze wykorzystanie zdolności produkcyjnych.

3.     W wyniku wzrostu wydatków rządowych krzywa IS przesuwa się równolegle w prawo z IS0 do IS1.

4.     Wzrostowi dochodów towarzyszy wzrost popytu na pieniądz, co powoduje, że ustala się nowy punkt równowagi B.

5.     Wzrost popytu na pieniądz przy stałej podaży pieniądza musi wywołać wzrost stopy procentowej (z R0 do R1).

6.     Wzrost stopy procentowej spowoduje skurczenie się inwestycji, przez co krzywa popytu przesunie się w dół. Hamowanie popytu inwestycyjnego w sektorze prywatnym w wyniku wzrostu wydatków rządowych nazywamy efektem wypierania. Skala wypierania zależy od stopnia wpływu zwiększonych wydatków rządowych na wzrost stopy procentowej oraz wrażliwości inwestycji i eksportu netto na zmiany stopy procentowej. Ustanawia się wówczas nowy punkt równowagi C, który charakteryzuje się mniejszym popytem inwestycyjnym i mniejszym dochodem.

7.     W wyniku pojawienia się efektu wypierania dochód spadnie z Y1 do Y2.

8.     Zmniejszenie dochodu spowoduje z kolei spadek popytu i co za tym idzie spadek stopy procentowej z R1 do R2. Ustanowi się wówczas nowy punkt równowagi C.

9.     Krzywa IS, pierwotnie, pod wpływem wzrostu produktu przesunie się w prawo. „Wielkość” przesunięcia będzie jednak zredukowana przez efekt wypierania. Ostatecznie przesunięcie krzywej IS będzie w punkcie równowagi C1.

 

7

R

R

R1   R2   R0

R1   R2   R0

Y

Y

Md, Ms

Pg

Y=Pg

C+I0+G0

C+I1+G1

C+I0+G1

Y0      Y2   Y1

Y0      Y2   Y1

IS0

IS1

LM

Ms

Md0

Md2

Md1

Granica wykorzystania zdolności produkcyjnych gospodarki

1

C

A

A

A

B

B

2

3

4

5

C

C

6

8

a)

b)

c)

Mechanizm transmisji polityki pieniężnej

1)     Gospodarka nie wykorzystuje w pełni swoich zdolności produkcyjnych. Bank Centralny chcąc zmienić ta sytuację (liberalna polityka monetarna) zwiększa podaż pieniądza z Ms0 do Ms1.

2)     Poprzez wzrost podaży, przy nie zmienionym popycie spadają stopy procentowe z R0 do R1. Ustanawia się wówczas nowy punkt równowagi B między stałym popytem na pieniądz a nowa większą podażą.

3)     Spadek stóp procentowych spowoduje spadek krzywej LM0 w dół do LM1. Przy nie zmienionej krzywej IS pojawia się nowy punkt równowagi B.

4)     Przy niższej stopie procentowej rośnie popyt i tym samym dochód z Y0 do Y1, co umożliwi lepsze wykorzystanie zdolności produkcyjnych.

5)     Krzywa popytu przesuwa się do góry co daje nowy, lepszy punkt równowagi B.

R

R

R0   R1

R0   R1

Y

Y

Md, Ms

Pg

Y=Pg

C+I0+G0

C+I1+G0

Y0   Y1

Y0   Y1

LM1

IS0

LM0

Ms0         Ms1

Md0

Granica wykorzystania zdolności produkcyjnych gospodarki

1

A

A

A

B

B

B

2

3

4

5

a)

b)

c)

19.  Model zagregowanego popytu i zagregowanej podaży (AD-AS) jako uogólnienie modelu IS-LM. Zmiany poziomu cen i wielkości produkcji w tym modelu

Model AS-AD uchyla założenie że ceny w gospodarce są stałe.

Krzywa AD

Krzywą AD wyprowadza się z modelu IS-LM. Każdy punkt na krzywej AD reprezentuje równowagę z modelu IS-LM (czyli jednoczesną równowagę na rynku dóbr i usług oraz na rynku pieniężnym).Krzywa AD pokazuje kombinacje poziomu cen (P) i poziomu produkcji (Y) dla których zachowana jest równowaga na rynku dóbr i usług oraz na rynku pieniężnym.

Graficzne wyprowadzenie krzywej AD pokazuje rysunek:

Zmiana poziomu cen P przesuwa równolegle krzywą LM

Uzyskujemy nowy punkt równowagi w ISLM (wzrost cen prowadzi do nowego punktu równowagi o wyższym dochodzie i niższych stopach procentowych)

W modelu AD-AS obserwujemy to jako przesuwanie się wzdłuż ujemnie nachylonej krzywej zagregowanego popytu AD (wyższy dochód przy niższych cenach)

 

Krzywa AS

Krzywa AS to krzywa zagregowanej podaży. Jej nachylenie zależy od analizowanego okresu.

W długim okresie krzywa AS jest pionowa (LAS) – AS klasyczna.

W krótkim okresie jest dodatnio nachylona (SAS).

W „bardzo” krótkim okresie jest pozioma. „Bardzo” krótki okres to ten, który jest analizowany w modelu IS-LM oraz w krzyżu keynesowskim. Innymi słowy – założenie w modelu IS-LM oraz w krzyżu keyensowskim o stałości cen oznaczało poziomą AS.

PRZESUNIĘCIA KRZYWEJ AD

Ekspansywna polityka fiskalna i monetarna przesuwają AD w prawo.

Restrykcyjna polityka fiskalna i monetarna przesuwają AD w lewo.

Wzrost (spadek) wydatków autonomicznych przesuwa AD w prawo (w lewo).

 

PRZESUNIĘCIA KRZYWEJ AS

Wzrost kosztów produkcji przesunie krzywą SAS do góry.

Wzrost płac nominalnych w przedsiębiorstwach przesunie SAS do góry.

Postęp technologiczny, zwiększenie zasobów czynników produkcji itp. przesuną LAS w prawo.

 

20.  Funkcjonowanie gospodarki w systemie płynnego i stałego kursu walutowego. Polityka pieniężna i budżetowa w obu systemach. Interwencje banku centralnego na rynku walutowym

Jednym z narzędzi, dzięki którym państwo może skutecznie oddziaływać na obroty z zagranicą jest polityka kursu walutowego. Jej zadanie polega na ustaleniu optymalnego poziomu kursu waluty (zrównanie popytu i podaży) z uwzględnieniem potrzeb gospodarki wewnętrznej i bilansu płatniczego. Prowadzona przez bank polityka kursu wpływa na całą gospodarkę państwa.

W pewnych warunkach ekonomiczno-finansowych sytuacja gospodarcza kraju może wymuszać konieczność dokonania zmiany kursu walutowego. Zmiana ta może mieć charakter jednorazowy i polegać obniżce (dewaluacji) lub podwyżce (rewaluacji), ale może też być rozciągnięta w czasie i oznaczać stopniowy proces obniżania się kursu (deprecjacji) bądź jego podwyższania (aprecjacji).

WARTO WIEDZIEĆ

W polityce kursu banku centralnego możliwe są dwie strategie – przyjęcie całkowicie płynnego kursu walutowego albo sztywnego kursu wymiany.

Strategia sztywnego kursu wymiany polega na utrzymywaniu kursu na stałym poziomie oraz manewrowaniu rezerwami walutowymi w celu zapewnienia równowagi popytu i podaży. Prowadząc politykę kursu stałego bank centralny określa tzw. dopuszczalny korytarz wahań waluty wokół kursu. Jeżeli nadwyżka podaży lub popytu na daną walutę powoduje większe od dopuszczalnego odchylenia kursu walutowego od parytetu, wtedy bank podejmuje interwencję, a jeżeli brak jest do tego środków, to ogłasza oficjalną dewaluację, czyli obniżkę kursu waluty własnej.

WARTO WIEDZIEĆ

Strategia kursu płynnego daje swobodę w ustalaniu poziomu stopy procentowej i umożliwia taką jej zmianę, która doprowadzi do osiągnięcia celu inflacyjnego.

Drugą opcją, jaką może obrać bank centralny jest strategia kursu płynnego. W tym wypadku kurs waluty waha się  pod wpływem zmian w popycie na daną walutę i jej podaży. Strategię taką stosuje się  głównie po to, by osiągnąć wyznaczony poziom inflacji (cel inflacyjny). Stosując strategię kursu płynnego bank nie określa żadnych pożądanych wartości ani przedziałów wahań, a kurs walutowy kształtuje rynek.

Istnieje również opcja mieszana tych strategii, która dopuszcza wahania kursu. Bank może stosunkowo łatwo i szybko zmienić swą decyzję, nawet z dnia na dzień ustalając nowy poziom stałego kursu lub przejście na kurs płynny.

 

21.  Przyczyny i skutki inflacji. Krzywa Philipsa – teoria i fakty empiryczne.

SKUTKI: Powolny wzrost ogólnego poziomu cen (inflacja na poziomie 2-3%) uważany jest przez ekonomistów za zjawisko pomagające podtrzymać dobrą koniunkturę. ALE ZBYT WYSOKA. 1. Utrudnia rachunek ekonomiczny –wskutek czego następuje wypaczenie informacji niesionych przez rynek – struktura produkcji i konsumpcji ulega wypaczeniu, 2. Zmniejsza skłonność obywateli do oszczędzania – skłonności u konsumentów do marnotrawstwa przez co powoduje gospodarczy chaos, 3. Wysoka inflacja – pewnego rodzaju podatek od tracącej na sile nabywczej gotówki posiadanej przez podmioty gospodarcze, powoduje przemieszczenie zasobów od posiadaczy gotówki do „wytwórcy” gotówki (państwa).

PRZYCZYNY:  a) Monetaryści: zbyt duża ilość pieniądza na rynku. Tradycyjne równanie wymiany towarowej wyraża się wzorem:

gdzie:

M – ilość pieniądza w obiegu (podaż pieniądza)

V_m – szybkość pieniądza w obiegu (ilość obsługiwanych transakcji towarowych przez jednostkę pieniężną na rynku w określonym czasie)

P – przeciętny poziom cen towarów

Y – realny dochód narodowy (suma wytworzonych produktów i usług)

Wg monetarystów państwo jest w stanie wpływać na podaż pieniądza przez co kontrolować procesy gospodarcze.

b) Popytowa teoria inflacji: Keynes: popyt przewyższa podaż (popyt nie może być zaspokojony). Teoria ta związana jest z luką inflacyjną. Luka  inflacyjna to różnica pomiędzy wielkością zagregowanego popytu na towary (Popyt zagregowany (inaczej popyt globalny) jest to suma popytów na danym obszarze) a wielkością dochodu narodowego przy wykorzystaniu pełnych możliwości wytwórczych. Powstanie luki inflacyjnej w warunkach wolnego handlu skutkuje pojawieniem się wzrostu cen. Popytowa teoria inflacji jest traktowana jako podejście sprawdzające się raczej w krótkim okresie, ponieważ nieczęsto zdarza się, że na rynku w dłuższym okresie występują wahania cykliczne.

c) Podażowa teoria inflacji: spowodowana wzrostem kosztów produkcji. Wzrost kosztów produkcji może być spowodowany: zwiększeniem dochodów pracowników, powiększeniem zysków (przedsiębiorstwo monopolistyczne), zwiększeniem podatków, pogorszeniem się terms of trade – czyli obniżeniem wskaźnika obrazującego opłacalność handlu zagranicznego, czyli stosunek cen towarów eksportowanych i importowanych. Wzrost cen może być też spowodowany w tym przypadku przez ceny durowców.

Krzywa Phillipsa to przedstawiony graficznie związek między tempem wzrostu płac a poziomem bezrobocia. Im niższa stopa bezrobocia, tym większa dynamika wzrostu płac. W warunkach niskiego bezrobocia, aby znaleźć i zatrudnić nowych pracowników, pracodawcy muszą oferować wyższy poziom płac niż w sytuacji, gdy bezrobocie jest wysokie i wiele osób poszukuje pracy. Niskie bezrobocie dodatkowo zachęca już pracujących do formułowania wyższych żądań płacowych.

 

A.W. Phillips, ekonomista z Nowej Zelandii wykładający w Anglii, prowadził badania długookresowej zależności między stopą inflacji a stopa bezrobocia w latach 1861-1957.Badania te wykazały wysoki stopień zależności między tymi wielkościami, mia­nowicie okazało się, że przy wysokiej stopie inflacji występuje niska stopa bezrobocia, i odwrotnie, przy niskiej stopie inflacji - wysoka stopa bezrobocia. Na tej podstawie sformułował on krzywą o nachyleniu ujemnym, która weszła do programów nauczania ekonomii pod nazwą krzywej Phillipsa.

 

 

 

 

stopa inflacji (%)

 

 

 

stopa bezrobocia (%)

Krzywa wyrażająca zależność między stopą inflacji a stopą bezrobocia

Z ogólnego kształtu krzywej Phillipsa wynika, że przesunięcie z punktu A do B może spowodować pewien spadek bezrobocia, ale tylko za cenę silniejszego wzrostu inflacji. Natomiast przesunięcie z punktu A do punktu C oznaczałoby całkowitą reduk­cję stopy inflacji do zera, ale tylko kosztem znacznego wzrostu stopy bezrobocia. Krzy­wa ta wskazuje, więc na zjawisko wzajemnej konkurencyjności między stopą bezrobocia a stopą inflacji, które w literaturze światowej nazwano zjawiskiem wymienności (trade off).
Kształt krzywej Phillipsa sugeruje, że w polityce makroekonomicznej można wybierać między wyższą stopą inflacji a niższym bezrobociem, lub odwrotnie. Jest to wybór na zasadzie „coś za coś". Jeśli państwo pragnie zmniejszyć bezrobocie, musi zwiększyć wydatki, złagodzić restrykcje finansowe, aby ułatwić dostęp do taniego pieniądza i zwiększyć skłonność do inwestowania. Te działania sprzyjają jednak nakręcaniu inflacji. Chcąc z kolei ograniczyć inflację, państwo zwiększa dyscyplinę wydatków budżetowych, zaś bank centralny, a za nim banki komercyjne zaczynają prowadzić restrykcyjną politykę pieniężną. Te posunięcia prowadzą
z kolei do recesji gospodarczej i wzrostu bezrobocia typu koniunkturalnego. Zwolennicy teorii Keynesa
 i krzywej Phillipsa wskazywali, że pod wpływem szo­kowego wzrostu cen ropy naftowej nastąpiło przesunięcie krzywej do góry i gospodar­ka znalazła się w punkcie D, który ilustruje wyższą stopę inflacji i wyższą stopę bezro­bocia niż w punkcie A. Nie podważa to jednak zasady wymienności ilustrowanej wyż­szym położeniem krzywej Phillipsa.

Tej argumentacji nie akceptowali monetaryści, którzy podjęli krytykę kształtu krzy­wej Phillipsa i tym samym podstawowych założeń teorii Keynesa.

Skutki inflacji

Powstaje pytanie:, jakie główne zagrożenia niesie ze sobą inflacja dla gospodarki naro­dowej i społeczeństwa?
Każdy przedsiębiorca wie, że inflacja powoduje duże zamieszanie w kalkulacji kosztów produkcji. Rodzi ona niepewność w przewidywaniu wzrostu realnych zysków, co wpływa destabilizująco na działalność gospodarczą i zniechęca do podejmowania szykownych inwestycji. Wzrost stopy inflacji powoduje nieuchronnie wzrost stopy procentowania wkładów terminowych, aby w ten sposób skompensować spadek siły nabywczej pieniądza. To z kolei prowadzi do wzrostu oprocentowania kredytów udzie­lanych na działalność inwestycyjną. Rosnąca stopa procentowa zmniejsza zaintereso­wanie kredytem inwestycyjnym, zwłaszcza kredytem długoterminowym, gdyż przed­siębiorcy nie mają pewności, czy wzrost cen na ich produkty będzie wystarczający, aby zarobić na znacznie droższy kredyt.
Inflacja osłabia także motywacje do zwiększania eksportu, gdyż eksporterzy otrzy­mują wpływy w walucie krajowej, która stopniowo traci na wartości w stosunku do in­nych walut wymienialnych w krajach o niższej stopie inflacji. Poza tym inflacja wcze­śniej czy później prowadzi do dewaluacji waluty krajowej, która wzmacnia pozycje eks­porterów, ale osłabia pozycje importerów. Eksport staje się wprawdzie opłacalny, ale import drożeje, co stanowi z kolei przyczynę dalszego wzrostu cen krajowych. Znaczny wzrost inflacji może wprowadzić duże zamieszanie na rynku papierów war­tościowych, co zakłóca sprawne funkcjonowanie całego systemu finansowego kraju. W sumie, rosnąca inflacja pogłębia niepewność jutra i prowadzi do obniżenia realnych dochodów ludności.
Każda inflacja prowadząca do wzrostu cen bez wzrostu produkcji jest zjawiskiem niepożądanym, zarówno przez przedsiębiorców, jak i konsumentów. Jest ona jednak w jakimś stopniu nieunikniona. Nie ma takiego kraju na świecie, w którym działałby wolny rynek i nie wzrastałyby ceny w mniejszym lub większym stopniu. Inflacja peł­zająca nie rodzi jednak tak negatywnych skutków, jak inflacja galopująca. W warun­kach kilkuprocentowego wzrostu cen rocznie gospodarka rynkowa może funkcjonować normalnie.
Żaden rząd na świecie nie lekceważy inflacji, nawet tej pełzającej, gdyż zawsze ist­nieje niebezpieczeństwo, że może ona przerodzić się w inflację galopującą, a w skraj­nych przypadkach w hiperinflację. Oznacza to wówczas nieuchronny upadek rządu i prze­graną  w najbliższych wyborach parlamentarnych tych sił politycznych, które uformo­wały ten rząd.
Powstaje często pytanie: skoro inflacja jest zjawiskiem niepożądanym, kto zatem
ponosi winę za wzrost cen?
Jeśli inflacja ma charakter popytowy, wówczas za wzrost cen obciąża się odpowie­ działalnością rząd, który dopuszcza do nadmiernych wydatków budżetowych, bądź bank centralny, który utrzymuje stopę dyskontową na zbyt niskim poziomie i zachęca w ten sposób do nadmiernej kreacji pieniądza za pośrednictwem taniego i łatwo dostępnego kredytu.
Jeśli inflacja ma charakter kosztowy, wówczas odpowiedzialnością obciąża się związki zawodowe, które wysuwają nadmierne żądania rewindykacyjne dotyczące wzro­stu plac. Inflację kosztową mogą też wywoływać wielkie przedsiębiorstwa monopoli­styczne, które podnoszą ceny podstawowych surowców i dóbr finalnych, co powoduje, że ceny wielu dóbr finalnych i usług rosną.
Inflacja jest, zatem nie tyle wynikiem błędów popełnianych w polityce fiskalnej, pieniężnej i dochodowej, ile konsekwencją toczącej się między różnymi grupami spo­łecznymi walki
o podział dochodu narodowego, które wymuszają decyzje o konsekwen­cjach inflacyjnych,
na czym traci większość społeczeństwa. Wszyscy chcą uniknąć in­flacji, ale walcząc o własne, partykularne interesy uruchamiają reakcję łańcuchową, któ­ra w efekcie prowadzi do mniejszego lub większego wzrostu cen. Wolny rynek z nie­ubłaganą konsekwencją w skali makro równoważy wszystkie procesy dokonujące się zarówno po stronie globalnego popytu, jak i po stronie kosztów wytwarzania, obcią­żając ich skutkami w sposób nierównomierny różne grupy społeczne. Z reguły cierpią na tym jednostki najsłabsze.

 

22.  Wynik finansowy przedsiębiorstwa – istota i metody ustalania

Wynik finansowy może być wartością dodatnią – zysk, lub ujemną – strata. Zysk odzwierciedla skalę przyrostów wartości kapitału, natomiast strata – skalę jej utraty. Najogólniej wynik finansowy definiuje się jako różnicę pomiędzy osiągniętymi przychodami a poniesionymi kosztami, jednak taka interpretacja nie wyjaśnia złożoności jego struktury.

WF może być obliczony na dwa sposoby: w wariancie kalkulacyjnym lub porównawczym. Różnica pomiędzy nimi sprowadza się wyłącznie do odmiennego sposobu ustalenia kosztu uzyskania przychodów ze sprzedaży., który jest elementem wyniku na działalności operacyjnej, a dokładniej, wyniku ze sprzedaży. Niezależnie od przyjętej metody WF pozostaje taki sam.

W wariancie kalkulacyjnym przychodom ze sprzedaży produktów przeciwstawia się koszt ich uzyskania w postaci kosztu ich wytworzenia oraz kosztów zarządu oraz sprzedaży.

W wariacie porównawczym przychodom ze sprzedaży produktów przeciwstawia się koszty rodzajowe jako koszty produkcji poniesione przez jednostkę w okresie sprawozdawczym, skorygowane o zmianę stanu produktów i koszt wytworzenia świadczeń na własne potrzeby jednostki.

Schemat obliczania wyniku finansowego:

 

23.  Bilans jako źródło informacji o sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa

Bilans (balance sweet) jest fotografią (ujęciem migawkowym) jednostki gospodarczej sporządzanym na określony dzień. Zawiera zestawienie wszystkiego, co posiada jednostka (aktywa) oraz wskazuje, kto jest jego właścicielem (pasywa). Podaje aktualną sytuację finansową i majątkową podmiotu gospodarczego. Jest to rachunek majątku.

 

24.  Rodzaje struktur organizacyjnych

ze względu na więzi organizacyjne

·       struktura liniowa

wywodzi się z wojskowego typu organizacji, najstarsza ze wszystkich struktur. Prezes na czele, który ma pod sobą piony (produkcji, finansów etc.), a piony zarządzają działami (szkolenia, kadry, marketing etc.)

ZALETY: Prostota i jasność w określaniu zakresu uprawnień i odpowiedzialności, łatwe koordynowanie, szybkość podejmowania decyzji

WADY: Pomijanie zasady specjalizacji, mała elastyczność na zmiany, możliwość zniekształcenia informacji przekazywanej przez jednostki

·       struktura funkcjonalna

opiera się na zasadzie specjalizacji w zakresie funkcji kierowniczych. Podwładny posiada kilku przełożonych i każdy z nich jest odpowiedzialny za pewien aspekt (cząstkową funkcję) zarządzania. Efektywne zarządzanie w ramach tej struktury wymaga ścisłej współpracy wszystkich kierowników, wzajemnego zaufania, porozumienia, umiejętności rozwiązywania konfliktów.

ZALETY: fachowość podejmowanych decyzji, skrócenie przesyłu informacji, większa elastyczność organizacji

WADY: Kilku kierowników naraz, którzy mogą zlecać sprzeczne polecenia temu samemu pracownikowi i preferowanie swojego obszaru działania, trudne do koordynacji

·       struktura liniowo-sztabowa

Rozbudowanie struktury liniowej o sztaby, które mają "wyręczać" kierownika ze zbyt zróżnicowanych zadań (powołanie specjalistów), i kierownik jedynie zatwierdza decyzje sztabowe

ZALETY: jasne określenie zakresu uprawnień i odpowiedzialności, szybkość podejmowania decyzji, fachowe(specjalistyczne) przygotowanie procesów decyzyjnych

WADY: Możliwe konflikty między "linią"(kierownikiem) a "sztabem"(specjalistą)

·       struktura macierzowa

inaczej struktura dwuwymiarowa, gdzie kolumny są  odpowiednikami stałych powtarzalnych funkcji, a wiersze oznaczają nietypowe, zmieniające się okresowo zadania, produkty, projekty lub przedsięwzięcia. Kierownicy poszczególnych wymiarów zajmują równorzędną i równoprawną pozycję, pracownik otrzymuje polecenia z dwóch równoważnych źródeł.

”Kierownicy-wiersze": co i kiedy realizować

"Kierownicy- kolumny": kto i jak ma wykonać zadanie

ZALETY: efektywne wykorzystanie wiedzy, przejrzysta koordynacja, krótki przepływ informacji

WADY: spory między kierownikami funkcji a koordynatorami przedsięwzięć, wysokie koszty z określaniem zakresu działań, problemy z komunikacją i niepotrzebnymi informacjami

 

*Dodatkowo teoria(chyba nie jest wymagana, ale żeby wiedzieć o co chodzi można poczytać)!

 Struktura organizacyjna przedsiębiorstwa – układ stanowisk pracy, komórek organizacyjnych i jednostek organizacyjnych wraz z zachowanymi między nimi powiązaniami

*stanowisko pracy – miejsce zajmowane przez pracownika + zasoby niezbędne do realizacji powierzonych zadań

*komórka organizacyjna – zbiór stanowisko pracy

* jednostka – zbiór komórek

Rodzaje:

* Więzi organizacyjne – powiązania między el. struktury organizacyjnej:

·     służbowa – zależność między podwładnym i przełożonym; przełożony jest uprawiony do określania zadań , które podwładny powinien wykonać

·     funkcjonalna àhierarchiczna – więź służbowa między przełożonym, który wydaje decyzje a podwładnym àfunkcjonalna wspomagana – sztaby – polega na doradzaniu, pomaganiu lub wydawaniu opinii

·     techniczna – występuje między równorzędnymi stanowiskami pracy, każdy odpowiada za część złożonego procesu.

·     informacyjna – obowiązek informowania o wszystkich stanach i zmianach

Rodzaje struktur organizacyjnych:

Ø    wg rodzaju rozpiętości kierowania

·                Smukłe – duża ilość szczebli hierarchicznych przy stosunkowo małej rozpiętości kierowania(bardziej w pionie)

·                Płaskie – mała liczba szczebli hierarchicznych przy dużej rozpiętości kierowania(bardziej w poziomie)

Ø    wg dominującego rodzaju więzi organizacyjnych:

·                struktura liniowa – dominujący charakter mają więzi służbowe, jedność kierownictwa i brak specjalizacji funkcji kier. , każdy podwładny ma tylko jednego przełożonego od którego otrzymuje polecenia i przed którym odpowiada

·                str. funkcjonalna – przeważają więzi funkcjonalne, specjalizacja pracy kierowniczej, rozdzielenie czynności związanych z kierowaniem zakładem produkcyjnym między wyspecjalizowanych kierowników, wielu kierowników odpowiada za wąski obszar zadań

·                str. sztabowo-liniowa – dominujący charakter mają więzi służbowe i funkcjonalne. Istnienie wyspecjalizowanych organów doradczych zwanych służbami. Mogą występować na wszystkich szczeblach, ich zadaniem jest wspieranie kierowników w procesach podejmowania decyzji, ale nie podejmowania ich.

Ø    Kryterium grupowania podstawowych jednostek:

·                struktury jednowymiarowe

o        funkcjonalne – podst. jednostki grupuje się w piony funkcjonalne, w jednym pionie skupia się wszystkich pracowników zajmujących się jednym rodzajem czynności lub grupą podobnych. Piony są względnie niezależne. Taki podział pracy prowadzi do podzielenia procesu gosp. na fazy wymagające określonej wiedzy specjalistycznej.

o        dywizjonalne – wyodrębnione na podst. kryterium obiektowego(produktów, regionów bądź odbiorców)  - podstawowym el. są dywizjony – zakłady, filie, oddziały. Dywizjony są niezależne względnie specjalizują się w realizacji zadań związanych z produkcją i sprzedażą określonego produktu. Jednostki organizacyjne niższego szczebla o charakterze funkcjonalnym

o        projektowe – wyodrębnienie podstawowych jednostek odbywa się na podstawie projektów. Zespoły projektowe realizujące określone zadania.

·                Struktury wielowymiarowe – wyodrębnione na podstawie dwóch lub większej liczby kryteriów

o        str. macierzowa – s. dwuwymiarowa, każdy podwładny ma dwóch kierowników(funkcjonalnego – jakie zadania? i przedsięwzięcia – co i kiedy?)

o        str. tensorowa – trzy lub wielowymiarowa – wyzwala innowacyjność, kreatywność, stwarza warunki do kompleksowego rozwiązywania złożonych problemów

 

25.  Planowanie i zarządzanie strategiczne

 

Funkcja planowania służy do ustalenia celów i kierunków działalności w organizacji oraz środków niezbędnych do ich realizacjo. (Najpierw cele à potem bardziej szczegółowe plany).

Rodzaje planowania (z uwagi na czas realizacji wikipedia):

·       strategiczne (powyżej 5 lat) - plan przyszłości, dzięki któremu o wiele łatwiej wytyczyć ścieżki postępowania i realizacji (co zamierza się osiągnąć w życiu, lista wartości).

·       długoterminowe (od 2 do 5 lat) - konkretne przedsięwzięcia służące realizacji nadrzędnego celu.

·       średnioterminowe (od kilku miesięcy do roku) - to odpowiedź na pytanie co należy zrobić, aby zrealizować plan długoterminowy.

·       krótkoterminowe (do trzech miesięcy) - krótkie zadania do wykonania.

·       bieżące - codziennie lub w skali tygodnia (godziny i terminy spotkań, spraw do załatwienia).

Cechy  dobrego planu(Cyfert): celowość,  kompletność, ambitny (ale wykonalny – poprzeczna nie może być zbyt nisko lub wysoko), racjonalny, elastyczny (budujemy kilka alternatywnych wyjść), spójny, operatywny (co mam zrobić, muszę to wiedzieć), terminowy, komunikatywny (zrozumiały), odpowiednio szczegółowy.

 

(Cyfert)

Proces planowania:

1)     Zbudowanie kilku alternatywnych celi

2)     Ocena stanu i sytuacji przez pryzmat przyszłości i teraźniejszości

3)     Wybranie optymalnego z celi na podstawie szczegółowej wiedzy o nich

4)     Uszczegółowianie celi, harmonogramy, żeby je osiągnąć

5)     Przypisanie odpowiedzialności

6)     Budujemy biznesplan i sprawdzamy opłacalność ( sprawdzenie wykonalności i kosztów)

Na podstawie wikipedii(http://pl.wikipedia.org/wiki/Zarz%C4%85dzanie_strategiczne):

Zarządzanie strategiczne – to proces informacyjno-decyzyjny (wspomagany funkcjami planowania, organizacji i kontroli), którego celem jest rozstrzyganie o kluczowych problemach działalności przedsiębiorstwa, o jego przetrwaniu i rozwoju ze szczególnym uwzględnieniem oddziaływań otoczenia i węzłowych czynników własnego potencjału wytwórczego.[1]

 

Zarządzanie strategiczne – jest całościową koncepcją zarządzania, która w obliczu burzliwości otoczenia zmierza do przeciwdziałania negatywnym trendom zewnętrznym i znalezienia skutecznej przewagi konkurencyjnej zapewniającej przetrwanie i realizację celów przedsiębiorstwa [potrzebne źródło].

 

Organizacje powoływane na czas nieokreślony mają własny cel, niezależny od misji bądź celów, dla których zostały powołane - przetrwać jak najdłużej w zmiennym środowisku. Z punktu widzenia tego celu organizację postrzega się jako podmiot tworzący wartości dla jej kontrahentów społecznych (interesariuszy) oraz wymieniający z nimi te wartości na inne wartości (np. zasoby, akceptację społeczną) niezbędne jej do przetrwania i rozwoju. Ponadto większość organizacji gospodarczych i wiele organizacji społecznych na otwartym rynku konkuruje z innymi podmiotami.

 

Zapewnienie długoterminowego przetrwania organizacji jest zadaniem zarządzania strategicznego. Do zarządzania strategicznego zalicza się zazwyczaj:

-    formułowanie wizji, misji i celów strategicznych organizacji,

  -  konkretyzację strategii (ang. Strategy Deployment), zazwyczaj do postaci polityki kierownictwa,

-    zapewnienie kluczowych zasobów: finansowanie organizacji, zapewnienie personelu, kształtowanie harmonijnych relacji z kluczowymi kontrahentami społecznymi,

-    formułowanie strategii walki konkurencyjnej i kierowanie (albo co najmniej nadzór nad) realizacją tej strategii,

-    zarządzanie ryzykiem, często zaliczane do zarządzania finansowego,

 -   zarządzanie zmianą,

-    zarządzanie rozwojem organizacji,

-    zarządzanie z wizją,

-    zarządzanie kryzysowe,

-    zarządzanie wartością firmy,

-    formułowanie polityki przejęć i fuzji (ang. Mergers and Acquisitions, w skrócie M&A) oraz realizacja tej polityki

 

//inż

Planowanie: służy do ustalenia celów i kierunków działalności w organizacji, oraz środków niezbędnych do ich realizacji

(definicja rozbudowana: Planowanie jest sformalizowanym sposobem określania pożądanego stanu przyszłego i terminu jego osiągania oraz ustaleniem działań niezbędnych do osiągnięcia tego stanu, który nie mógłby się pojawić naturalną koleją rzeczy.)

Zarządzanie strategiczne: Zapewnienie długoterminowego sukcesu przedsiębiorstwa (wspomaganie rozwoju)

Zarządzanie strategiczne – trzy stadia:

·       Planowanie strategiczne: określenie długoterminowych celi i ogólnych wytycznych dla działań i zasobów

·       Wdrażanie strategii

·       Nadzór strategiczny: ocena wyników – na podstawie ustalonych kamieni milowych (np. powstanie nowych produktów, liczba zredukowanych oddziałów, pozyskanie nowych partnerów, etc..) oraz korekta (czy przyjęte założenia odpowiadają rzeczywistości)